تربیت فرزندی از نسل زهرا(سلام الله علیها

پنج درس ارزشمند و آموزنده
1 در يكى از روزها كه حضرت جوادالائمّه عليه السلام وارد شهر مدينه منوّره گرديد، هنگام غذا در حضور جمعى از دوستان سفره طعام پهن كردند.
حضرت پس از آن كه غذا را تناول نمود، دست هاى خود را شست و سپس دست هاى خود را پيش از آن كه با حوله خشك نمايد، بر سر و صورت خويش كشيد و اين دعا را خواند:
((اللّهُمَّ اجْعَلْنى مِمَّنْ لا يَرْهَقُ وَجْهَهُ قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ)).
2 يكى از دوستان و اصحاب حضرت جوادالا ئمّه عليه السلام به نام ابوالحسن ، معمّر بن خلاّد حكايت كند:
روزى در خدمت آن حضرت بودم ، به من فرمود: اى معمّر! بر اشتر خود سوار شو.
عرض كردم : كجا برويم ؟
فرمود: پيشنهادى كه داده شد انجام بده و سؤ ال نكن ، پس من سوار شدم ؛ و چون مقدارى از راه را پيموديم به بيابانى رسيديم كه كنار آن يك درّه و تپّه اى وجود داشت .
حضرت فرمود: همين جا بِايست و حركت نكن تا من بازگردم و سپس حضرت رفت و پس از لحظاتى بازگشت .
عرض كردم : فدايت شوم ، كجا بودى ؟
امام عليه السلام فرمود: هم اينك به خراسان رفتم و پدرم ، حضرت علىّ بن موسى الرّضا عليهما السلام را كه مسموم و شهيد شده بود، دفن كردم و اكنون بازگشتم .
3 محمّد بن حمّاد مروزى حكايت كند:
روزى حضرت جوادالا ئمّه عليه السلام در ضمن نامه اى به پدرم ، احمد چنين مرقوم فرمود:
ژهر موجود مخلوقى در اين جهان ، يك روزى وفات خواهد يافت ولى در اين باره ظلمى بر كسى نخواهد شد و ما اهل بيت رسالت در اين دنيا پراكنده خواهيم شد؛ و در شهرهاى مختلف هجرت خواهيم نمود.
و سپس در ادامه فرمايش خود افزود: هركس عاشق و دلباخته هر كه باشد، چنانچه در مسير او قدم بردارد و با او همگام باشد، همانا در روز محشر با او محشور مى گردد.
و به راستى كه قيامت منزل گاه اءبدى و هميشگى تمامى افراد خواهد بود.
4 عمران بن محمّد اشعرى قمّى حكايت كند:
روزى نزد حضرت جوادالائمّه ، امام محمّد تقى عليه السلام شرفياب شدم ؛ و پس از آن كه مسائل خود را مطرح كردم و جواب گرفتم ، عرضه داشتم :
اى مولا و سرورم ! امّالحسن به شما سلام رساند و نيز درخواست يكى از پيراهن هاى تبرّك شده شما را نموده است تا به جاى كفن از آن استفاده نمايد؟
امام جواد عليه السلام فرمود: او از پيراهن من ، بى نياز شده است .
چون از نزد حضرت خارج شدم ، متحيّر بودم كه معناى كلام امام عليه السلام چيست ؟
تا آن كه پس از چند روزى متوجّه شدم ، امّالحسن سيزده يا چهارده روز قبل از سخن امام عليه السلام فوت كرده است .
5 يكى از اصحاب امام محمّد تقى عليه السلام گويد:
روزى در خدمت آن حضرت بودم ، كه سفره غذا پهن كردند؛ و غذا خورديم .
پس از آن كه سفره را جمع كردند، يكى از افراد مشغول جمع كردن غذاهاى ريخته شده در اطراف سفره ، گرديد.
امام جواد عليه السلام فرمود: چنانچه در بيابان سفره انداختيد، آنچه غذا در اطراف سفره ريخته شود - به هر اندازه اى كه باشد - رها كنيد - تا مورد استفاده جانوران قرار گيرد -.
ولى اگر در منزل ، در اطراف ظرف غذا و يا در اطراف سفره ، طعامى ريخته شود، تمام آنچه را كه ريخته شده است ، به هر مقدارى كه باشد، جمع نمائيد - كه مبادا زير دست و پا، نسبت به آن ها بى احترامى شود -.

نماز خواندن در دین مبین اسلام اهمیت شایانی دارد. نماز ستون دین معرفی شده  و آدمی را از زشتی‌ها و منکرات باز می‌دارد، چرا که حق تعالی در قرآن می‌فرماید: “ان الصلوه تنهی عن الفحشاء و المنکر". از سوی دیگر، برای حفظ ارزش والای نماز، علی (ع) در محراب و حسین بن علی (ع) در صحرای مالامال از عشق کربلا به شهادت رسیدند. خداوند می‌فرماید: “اَقم الصلوة لذکری"، نماز را برای ذکر من بر پا دار و ذکر را زمینه لازم برای ارائه لطف دانسته و  فرموده:” واذکرونی اذکر کم"، مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم و مراد از یاد، برخوردار کردن بندگان از الطاف مزید خویش است. نماز رمز  دست یافتن به فلاح و رستگاری است: ” قد افلح المومنون الذین هم فی صلوتهم خاشعون.” و اگر انسانها ایمان بیاورند خدا درهای رحمت و برکت را از آسمآنها و زمین برآنها می‌گشاید و لذا فرمود: “و لو ان اهل القری آمنوا واتقوا لفتحنا علیهم برکات من السماء و الارض". نماز رمز این گشایش‌ها و برکت هاست و مددکارانسان در شرایط سخت محسوب می‌شود. بیهوده نیست که ابن سینا این فیلسوف بزرگ مسلمان به هنگام برخورد با مشکلات و مسائل پیچیده ای که قادر به حل آنها نبود رو به سوی خالق می‌کرد و نماز می‌خواند و به برکت این نماز، خداوند مساعدت می‌نمود و معما گشوده می‌شد. رمز این حرکت و تلاش ابن سینا را می‌توان در این آیه کریمه یافت که می‌فرماید: “اِستـَعینوُا بالصَبر و الصَلوة “. یعنی از نماز و روزه کمک و استعانت بجویید. پس نماز را یاوری قدرتمند و حاوی فواید دنیوی و اخروی فراوان بدانیم. با چنین نگرشی باید به تشویق و ترغیب کودکان بپردازیم تا این عبادت حیات بخش از کودکی با وجود آنهاعجین گردد وسلامت دین و دنیا و جهان آخرت آنان در پرتو آن تأمین شود. والدین نیز برای تحقیق این امر در نزد ذات باری صاحب اجر خواهند بود.

5- نقش تسهیلی (سهولت بخشی)

انجام عبادت و نماز به صورت کامل و تفصیلی و به جای آوردن تمامی شرایط آن کار دشواری است. لذا به منظور ترغیب کودکان می‌توان درعبادات آنان تسهیلاتی در نظر گرفت. همان گونه که امام صادق (ع) فرمود: کودکان خود را در سحرگان  بیدار کنیم تا روزه بگیرند اما در طول روز هر وقت که خواستند می‌توانند افطار نمایند. دراین جا ملاحظه می‌شود که با توجه به طاقت کم کودکان برای روزه داری و عدم توان گرفتن روزه کامل، آنها را تشویق می‌نماییم به مقداری که می‌توانند روزه بگیرند. برای نماز خواندن کودکان نیز می‌توان تسهیلاتی فراهم ساخت. برای مثال، تهیه آب ولرم در آن جایی که آب خانه سرد است. این امر به ویژه برای خواندن نماز صبح توسط کودکان ضرورت دارد. پهن کردن جا نمازآنها، یا مختصر کردن برخی از ادعیه در قنوت و اموری نظایر اینها می‌تواند انجام عمل عبادی توسط کودکان را سهولت بخشد. البته با افزایش سن آنان می‌توان برکیفیت عبادت‌های آنها افزود و سطح راز و نیاز آنان را با خالق اعتلا بخشید؛ اما تحمیل عبادت‌های سخت و دشوار و ایجاد سختی‌های فراوان که با توان و سن آنها متناسب نیست می‌تواند موجبات زدگی از دین را فراهم سازد.

6- نقش تذکر و یادآوری

به طور قطع کود کانی که به تازگی به عبادت و نماز رو آورده اند ممکن است اوقات نماز را فراموش کنند و گاه ناخواسته نماز خود را در وقت مناسب نخوانند. به منظور پیشگیری از بروز چنین امری، باید در نظر داشته باشیم که گاه تذکراتی را به چنین کودکانی بدهیم، اما تذکراتی ملایم و لطیف. برای مثال: پسرم الان موقع نماز ظهر است، عزیزم بیا نمازت را بخوان. ضرورت تذکر از آن جهت روشن است که کودکان در شناخت وقت و زمان، به قابلیت و توانایی‌های کافی دست نیافته اند. چنین تذکراتی می‌تواند عبادت و نماز را به آنان یاد آوری کند و با عوامل زمینه ساز قبلی و ایفای نقش هایی که قبلاً ذکر آنها رفت، انجام به موقع نماز را توسط آنان ممکن سازد. ولی اگر تذکرات به موقع والدین نباشد گاه کودک دچار فراموشی شده، از اقامه نماز باز می‌ماند. وجود تذکرات لطیف و سازنده امری مفید و لازم است و حتی درمورد بزرگ ترها نیز مصداق خواهد داشت. چنان که قرآن می‌فرماید: ” فذکـّر اَن نفعت الذکری” و در آیه دیگری می‌فرماید: ” فذکر، ان الذکری تنفع المومنین.”

7- نقش حمایتگری

کودکان گاه در حین اجرای عبادت یا به هنگام برخورد با دیگران ممکن است دچار شبهاتی در مورد نماز و عبادت بشوند. همچنین ممکن است نکاتی که می‌شنوند باعث تردید آنان شده، آنها را از خواندن نماز و انجام عبادت باز دارد. لذا به منظور حفظ  تمایل و اشتیاق آنها به عبادت، باید درصدد حمایت از آنها برآمد و پاسخ این شبهات را با نگرشی علمی و عقلانی داد تا در خور فهم کودک باشد و حتماً باید به زبانی ساده بدان پرداخت تا مشکلاتی که نسبت به انجام عبادت و نماز در ذهن کودک بروز کرده است برطرف شده، با آرامش و طیب خاطر به عبادت بپردازد. باید برای کودکان گفته شود که وقتی آنها نمازمی خوانند خداوند به آنان حسناتی می‌دهد و آنها را بیشتر دوست می‌دارد. پس کودک برای انجام عبادت و ادامه دادن آن نیازمند حمایتگری بزرگ ترهاست و حمایت فکری و معنوی آنها کودکان را در انجام عبادات استوار می‌گرداند.